Dochodzenie do samodyscypliny – Dyscyplina jako osiągnięcie (CZĘŚĆ 2)
CZĘŚĆ PIERWSZA ARTYKUŁU DOSTĘPNA: TUTAJ.
Droga do zdobycia samodyscypliny – etapy
Osiągając dyscyplinę dziecko przechodzi przez różne etapy. Początkowo ruchy bardzo małych dzieci są nieskoordynowane. Mają one kłopoty ze skupieniem się i skierowaniem swej uwagi na podjętą przez siebie aktywność. Szybko przenoszą swoje zainteresowanie z jednej czynności na drugą, łatwo się rozpraszają ponieważ poddają się impulsom. Słyszą lub zobaczą coś i od razu to chcą. Przychodzi jednak dzień, kiedy dziecko znajduje to szczególne zajęcie, które budzi w nim coś w rodzaju zobowiązania do pracy. Dziecko jest pochłonięte daną czynnością, a przy tym bada i odkrywa przedmioty. Ruchy dziecka stają się powolne i mniej przypadkowe. Skupiając swoją uwagę dzieci w naturalny sposób zaczynają poznawać rzeczy. Dziecko myśli posługując się przedmiotami; dorosły myśli słowami. Dzieci używają przedmiotów do rozwoju pamięci, pojmowania i wnioskowania.
Całkowite i głębokie zainteresowanie dziecka jedną czynnością prowadzi do zaciekawienia wieloma innymi aktywnościami. W tym momencie dziecko w znaczący sposób wykorzystuje powtórzenia i koncentrację. Na tym etapie, należy zwracać uwagę, aby przedmioty z których dzieci korzystają były starannie wykonane. Dzięki powtarzalnemu kontaktowi z danym przedmiotem dziecko odkrywa różnice percepcyjne, wzory oraz relacje takich identyfikatorów jak rozmiar, kolor, kształt, liczba lub litera. Kiedy różnice, wzory i relacje stają się zrozumiałe rozwija się inteligencja.
Wraz z coraz bardziej skoordynowanymi i dopracowanymi ruchami, dziecko przechodzi do następnej fazy w zdobywaniu samodyscypliny pozwalającej mu teraz na zaangażowanie się w proces uczenia się i dochodzenia do wiedzy. Zauważamy niesamowite skupienie i sensowne działania. Po długich okresach koncentracji dzieci stają się spokojne i zadowolone. Nie są zmęczone, wręcz przeciwnie – ożywione i pogodne. Odnotować u nich można brak agresji oraz skrytej lub jawnej wrogości. Są miłe i uprzejme. Dziecko nabyło dyscypliny; jest więc zdolne do samodzielności.
Dorosły jako przewodnik
Osiągnięcie przez dziecko dyscypliny wymaga od dorosłych powstrzymania się od narzucania im swojej woli. Montessori odkryła, że rezultatem dominacji i uległości wobec autorytetu jest nieodpowiedni rozwój.
Wolność polega na emancypacji dzieci spod wpływu dorosłego i ich zależności od zbudowanej z nim więzi, co ma największe oddziaływanie na proces tworzenia. Jeśli chcemy dać dzieciom swobodę musimy uwolnić je od bezpośredniego wpływu dorosłych, żeby mogły one pozostać spontanicznie wolne w reagowaniu na prawa ich wewnętrznej natury.
Samodyscyplina dzieci objawia się u nich pewnymi wspólnymi cechami. Ich ruchy są uporządkowane i w takim też wolą znajdować się otoczeniu. Są przywiązane do rzeczywistości. Są spokojne i wesołe. Są wytrwałe, niezależne i kreatywne jednocześnie. Zdyscyplinowane dzieci stają się mniej zaborcze, bardziej interesuje je jak coś funkcjonuje niż posiadanie danej rzeczy. Szanują przedmioty, traktują je z uwagą i delikatnością.
Rolą dorosłych jest wspomaganie i bycie przewodnikami pokazującymi dzieciom jak „znajdować siebie”. Podejmując się tego wyzwania muszą zrozumieć, w jaki sposób powinni przygotować swoim dzieciom otoczenie.
Przygotowane otoczenie
Specjalnie urządzone środowisko zastępuje tutaj czynnik kontroli dorosłego. Jest ono zorganizowane celowo z myślą o dzieciach, a może zajmować jeden lub więcej pokoi w domu, może to być jakieś wyznaczone miejsce w plenerze lub szkolna sala.
Oznacza to, że w takim miejscu dziecko znajdzie szereg odpowiednich do jego wieku wartościowych materiałów do nauki i podjęcia aktywności. Czy w domu, czy w szkole pomoce te powinny być przedstawione w sposób uporządkowany i zorganizowany. Najlepiej byłoby, gdyby każdej dziedzinie zainteresowań poświęcony był osobny kosz bądź regał z otwartymi półkami, do którego dzieci miałyby łatwy dostęp. Pamiętając, że dzieci myślą za pomocą przedmiotów, dorośli muszą powstrzymać się od długich objaśnień słownych, kierowania dziećmi, motywowania ich i nagradzania. Takie zachowania mogą bowiem przeszkodzić dziecku w wypracowaniu przez nie celowego rozwoju. Dorośli mają za zadanie ustalenie pewnych granic w postaci podstawowych zasad zachowania takich jak np.: nie biegamy w pomieszczeniach, odkładamy przedmioty na miejsce.
Służący pomocą dorosły przedstawia, jak korzystać z materiałów dydaktycznych. Taka prezentacja jest lekcją, która uczy dziecko zarówno pewnych pojęć i umiejętności, a także pokazuje, jak samemu wybrać i używać przedmiotów. Pozwala dzieciom na swobodne odkrywanie i poznawanie rzeczy, co z kolei prowadzi do zaspokojenia ich ciekawości i potrzeb. Autonomicznie wybierając jakąś aktywność dzieci rozwijają w sobie jednocześnie zdolność do podejmowania decyzji. Z czasem nowe aktywności, zastępują wcześniejsze, dzieci rosną, a ich zainteresowania ewoluują.
Dzieci czynią większe postępy dokonując wyborów. Wybór nie jest ani przypadkiem, ani kaprysem. Dzieci wyszukują czynności, które spełnią ich wewnętrzne potrzeby i cele edukacyjne. Dzieci wybierają dyscyplinę (dziedzinę). Dzieci, które ją osiągnęły wykazują się ogromną konsekwencją. Początkowo koncentrując się muszą wielokrotnie używać danego przedmiotu. Z czasem ta powtarzalność staje się zwyczajem i dziecko w sposób kompletny wypełnia podjęte przez siebie działanie.Zdobyta samodyscyplina jest punktem wyjścia. Zdyscyplinowane dziecko pragnie stać się spełnionym człowiekiem.
To pragnienie jest także uwarunkowane wiekiem. W trakcie nauki w szkole podstawowej dzieci chcą wiedzieć wszystko. Dojrzewając podejmują decyzje ekonomiczne związane z ich późniejszymi wyborami ról społecznych.
Autorka: Dr. Paul Epstein. Międzynarodowy ekspert, konsultant i wykładowca w dziedzinie edukacji. Specjalizuje się w systemie Montessori. Posiada doktorat z antropologii kultury. Dyrektor Zespołu Szkół Montessori w Rochester, Minnesota, USA. Opublikował dziesiątki artykułów na temat Montessori, a także wydał książkę „Z notatek obserwatora, Montessori w praktyce”. Regularnie występuje ze swoimi wykładami na konferencjach w USA, Kanadzie, UK, Polsce, Szwecji, Rosji, Brazylii, Japonii, Chinach i innych krajach. Jego wykłady są niezwykle interesujące, mają w sobie magiczną moc docierania do sedna problemów oraz inspirowania do zmiany sposobu myślenia. Pasją Paula jest obserwacja w jaki sposób dzieci i dorośli zdobywają wiedzę w każdej dziedzinie życia. Ciągle poszukuje rozwiązań i wiedzy na temat tego, jak system edukacji może wesprzeć albo zniszczyć naturalną potrzebę i łatwość uczenia się.
Więcej artykułów przeczytacie w wersji drukowanej magazynu, do kupienia w naszym sklepie internetowym, zapraszamy również na FB E!stilo gdzie znajdziecie więcej informacji na temat Ekologicznego Magazynu E!stilo Magazine oraz zdrowego i naturalnego sposobu życia
